Η Σημασία της Εργονομίας στον Χώρο Εργασίας

Ορισμός
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Εργονομίας (IEA), “η Εργονομία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των εργαζομένων ανθρώπων και των υπολοίπων στοιχείων ενός συστήματος εργασίας, η οποία εφαρμόζει θεωρητικές αρχές, δεδομένα και μεθόδους για τον σχεδμό της εργασίας, με στόχο την προαγωγή της υγείας των εργαζομένων και τη βελτιστοποίηση της συνολικής απόδοσης του συστήματος.”
Συγκεκριμένα, η εργονομία ασχολείται με το σχεδιασμό του εργασιακού περιβάλλοντος και των εργασιακών καθηκόντων, έτσι ώστε να ταιριάζουν στις δυνατότητες και τους περιορισμούς των εργαζομένων, εξασφαλίζοντας ασφάλεια, άνεση και παραγωγικότητα.
Τομείς της Εργονομίας
Η εργονομία περιλαμβάνει τρεις κύριους τομείς:

1. Φυσική Εργονομία: Επικεντρώνεται στη φυσική διάτσ της ανθρώπινης εργασίας. Ειδικότερα, εξετάζει τα ανατομικά, ανθρωπομετρικά, φυσιολογικά και βιομηχανικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων σε σχέση με τις φυσικές τους δραστηριότητες. Κλασικά παραδείγματα περιλαμβάνουν τη στάση του σώματος κατά την εργασία, τη διαχείριση και μεταφορά φορτίων, καθώς και τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις. Οι εργονομικές παρεμβάσεις συχνά περιλαμβάνουν τροποποιήσεις στο εργασιακό περιβάλλον ή τη χρήση βοηθητικών εργαλείων για τη μείωση της μυοσκελετικής και φυσιολογικής επιβάρυνσης.
2. Γνωστική Εργονομία: Εστιάζει στη βελτίωση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπων και συστημάτων. Αυτό γίνεται μέσω του σχεδιασμού διεπαφών και διαδικασιών που ταιριάζουν στις γνωστικές ικανότητες και στους περιορισμούς των ανθρώπων. Ο στόχος είναι η βελτίωση της απόδοσης και η μείωση των σφαλμάτων. Παραδείγματα σε αυτόν τον τομέα αποτελούν η αξιολόγηση του νοητικού φόρτου, η ανάλυση λαθών, η μελέτη λήψης αποφάσεων, η διερεύνηση της ανθρώπινης αξιοπιστίας και η αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής, συμπεριλαμβανομένων και των υπολογιστών.
3. Οργανωσιακή Εργονομία: Ασχολείται με την οργάνωση της ανθρώπινης εργασίας, υιοθετώντας μια κοινωνικοτεχνική προσέγγιση. Επεμβαίνει στην οργανωτική δομή και τις επιχειρησιακές διαδικασίες, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνία, την κατανομή του φόρτου εργασίας, τις διαδικασίες και τις ανεπίσημες πρακτικές. Στόχος της είναι η δημιουργία ενός υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος που προάγει την ικανοποίηση, την αποδοτικότητα και την ευημερία των εργαζομένων. Μέσα από τη βελτίωση της ροής εργασίας, την ανάπτυξη συνεργατικών πληροφοριακών συστημάτων, τον καθορισμό ευέλικτων ωραρίων, την υιοθέτηση συστημάτων αξιολόγησης που εστιάζουν στην ανάπτυξη, τη διασφάλιση ποιότητας και την ανάλυση της επιχειρησιακής κουλτούρας, συμβάλλει στην συνολική επιτυχία της εταιρείας.

Παρόλα αυτά, η ανθρώπινη δράση δεν μπορεί να διαιρεθεί απόλυτα σε σωματική, διανοητική, κοινωνική κλπ. Στην πράξη, κάθε παρατηρούμενη ανθρώπινη εργασία φέρει μέσα της όλες τις συνιστώσες (φυσική, διανοητική, ψυχική, κοινωνική, πολιτισμική) σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Για το λόγο αυτό και οι επαγγελματίες εργονόμοι ή επαγελματίες εργασιακής υγείας πρέπει να κατέχουν επαρκώς όλους τους τομείς και να εφαρμόζουν μια ολιστική προσέγγιση στις παρεμβάσεις τους.
Οφέλη της εργονομίας στον χώρο εργασίας

1. Αυξημένη Παραγωγικότητα: Οι εργονομικά σχεδιασμένοι χώροι εργασίας επιτρέπουν στους εργαζόμενους να δουλεύουν πιο αποδοτικά, μειώνοντας τη σωματική και πνευματική κόπωση, με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας.
2. Βελτίωση της Ποιότητας της Εργασίας των Εργαζομένων: Η εφαρμογή εργονοικών αρχών μειώνι τα λάη και βελτιώνει την ποιότητα της εργασίας, κάνοντας τα καθήκοντα λιγότερο απαιτητικά. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι αισθάνονται πιο εκτιμημένοι όταν δίνεται προτεραιότητα στην υγεία και την ασφάλειά τους, γεγονός που μειώνει την πιθανότητα αποχώρησης από την εργασία τους.
3. Μείωση των Εργασιακών Τραυματισμών: Η εργονομία στοχεύει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης μυοσκελετικών διαταραχών, όπως ο πόνος στην πλάτη και το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, μέσω του σχεδιασμού εργασιών και χώρων εργασίας που προάγυν φυσικές στάσεις και μειώνουν την επαναλαμβανόμενη καταπόνηση.
4. Βελτιωμένο Ηθικό και Ικανοποίηση των Εργαζομένων: Η εργονομία συμβάλλει στη δημιουργία ενός καλύτερου εργασιακού περιβάλλοντος, βελτιώνοντας το ηθικό και την ικανοποίηση των εργαζομένων, γεγονός που οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά παραιτήσεων.
5. Εξοικονόμηση κόστους: Η μείωση των τραυματισμών στον χώρο εργασίας μέσω της εργονομίας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση κόστους. Για παράδειγμα, οι εργονομικές παρεμβάσεις μποούν να μειώσουν το κόστος απζημιώσεων των εργαζομένων και τις χαμένες εργάσιμες ημέρες κατά σημαντικό ποσοστό.

Τι περιλαμβάνει η Εργονομική Παρέμβαση;
Η επιτυχής εφαρμογή εργονομικών παρεμβάσεων απαιτεί μια συστηματική προσέγγιση:

1. Αξιολόγηση Κινδύνου: Πραγματοποίηση λεπτομερούς αξιολόγησης του χώρου εργασίας για τον εντοπισμό εργονομικών κινδύνων μέσω άμεσης παρατήρησης, ανατροφοδότησης από τους εργαζόμενους και ανάλυσης δεδομένων.
2. Σχεδιασμός Παρεμβάσων: Ανάπτυξη στρατηγικών ια την αντιμετώπιση των εντοπισμένων κινδύνων, όπως η ανασχεδίαση των σταθμών εργασίας, η εισαγωγή ρυθμιζόμενων επίπλων και η χρήση εργονομικών εργαλείων.
3. Εφαρμογή Παρεμβάσεων: Υλοποίηση των προγραμματισμένων παρεμβάσεων, εξασφαλίζοντας σαφή επικοινωνία και εκπαίδευση για τους εργαζόμενους στις νέες πρακτικές και τον εξοπλισμό.
4. Αξιολόγηση και Προσαρμογή: Συνεχής παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των εργονομικών παρεμβάσεων και συχνές προσαρμογές με βάση την ανατροφοδότηση και α παρατηρούμενα αποτελέσματα.

Συμπέρασμα
Η εργονομία είναι σημαντική για τη δημιουργία ενός ασφαλούς, άνετου και παραγωγικού χώρου εργασίας. Προσαρμόζοντας το εργασιακό περιβάλλον στις ανθρώπινες δυνατότητες και τους περιορισμούς, οι εταιρείες μπορούν να μειώσουν τους τραυματισμούς, να ενισχύσουν την παραγωγικότητα και να βελτιώσουν τη συνολική ικανοποίηση των εργαζομένων. Η εφαρμογή εργονομικών πρακτικών είναι μια συνεχής διαδικασία που απαιτεί τακτική αξιολόγηση και προσαρμογή, ώστε να ανταποκρίνεται στς μεταβαλλόμενες ανάγκες των εργαζομένων και των συνθηκών εργασίας.

Κείμενο του Μιχάλη Αρβανιτίδη

Πηγές:

1. Gangopadhyay S. Occupational Ergonomics: A Special Domain for the Benefit of Workers’ Health. Indian J Occup Environ Med. 2022 Jul-Sep;26(3):135-139.
2. Goggins RW, Spielholz P, Nothstein GL. Estimating the effectiveness of ergonomics interventions through case studies: implications for predictive cost-benefit analysis. J Safety Res. 2008;39(3):339-344.
3. Heidarimoghadam R, Mohammadfam I, Babamiri M, Soltanian AR, Khotanlou H, Sohrabi MS. What do the different ergonomic interventions accomplish in the workplace? A systematic review. Int J Occup Saf Ergon. 2022;28(1):600-624.
4. Lee S, DE Barros FC, DE Castro CSM, DE Oliveira Sato T. Effect of an ergonomic intervention involving workstation adjustments on musculoskeletal pain in office workers-a randomized controlled clinical trial. Ind Health. 2021 Mar 24;59(2):78-85.
5. Miles, A.K. and Perrewé, P.L. The Relationship Between Person–Environment Fit, Control, and Strain: The Role of Ergonomic Work Design and Training. Journal of Applied Social Psychology. 2011;41: 729-772.
6. Pereira M, Comans T, Sjøgaard G, et al. The impact of workplace ergonomics and neck-specific exercise versus ergonomics and health promotion interventions on office worker productivity: A cluster-randomized trial. Scand J Work Environ Health. 2019;45(1):42-52.
7. Sultan-Taïeb H, Parent-Lamarche A, Gaillard A, Stock S, Nicolakakis N, Hong QN, Vezina M, Coulibaly Y, Vézina N, Berthelette D. Economic evaluations of ergonomic interventions preventing work-related musculoskeletal disorders: a systematic review of organizational-level interventions. BMC Public Health. 2017 Dec 8;17(1):935.
8. van Eerd D, Cole D, Irvin E, et al. Process and implementation of participatory ergonomic interventions: a systematic review. Ergonomics. 2010;53(10):1153-1166.
9. Wikipedia – Εργονομία
10. Physiopedia – Ergonomics
11. Εργονομία – ΕΛΙΝΥΑΕ
12. Ergonomics – IEA